Em di roja 25ê Mijdarê, roja têkoşîna li dijî tundiya li ser jinê de, hemû jinên ku jiyana xwe ji bo azadî, demokrasî û adeletê ji dest dane, bi rêz û hurmet bi bîr tînin.
Di dîroka şer û şîdetê de her tim jin û zarok hedef hatine girtin. Şideta li hemberî jinan pirsgirêkeke pergala serdestiya mêr e. Îro jî şerekî herî dijwar ye sedsalê li ser axa Kurdistanê û Rojhilata Navîn tê meşandin.
Jinan rejîma DAÎŞê şikand
Gelek hezan xwestin ku bi DAÎŞ û bi hêzên çeteyên din li Kurdistanê û Rojhilata Navîn, bi erîşên li dijî jinan civakan bişkênînin. Lê, ev siyaset bi ser neket. DAÎŞ wek sembola serdestiya mêr di asta lûtkê bû. Bi berxwedana jinên Kurd, di destpekê de li Kobane û piştre jî bi serkeftina Reqayê êdî hat şikandin.
Zilma ku jinên Êzidî di sala 2014an de dîtin, rûyê rastiya mirovahiya sedsala 21an li ber çavan raxistibû. Lê, jinên Ezîdî bi hêza xwe ya xweser beşdarî rizgarkirina Reqayê bûn û tola jinên Êzidî hilanîn.
Edî dora şikandin û têkbirina rejîmên dagirker e
Çawa hêza rexistinkirî ya jinên Kurd DAÎŞ şikênand, usa jî jinên Kurd îro dikarin bi avakirina yekîtiya jinên Kurd dewletên dagirker yên wek Tirkiye, Îran, Iraq û Sûrîyeyê bi têkoşîna xwe têk bibin. Edî ev dewlet ketine qonaxa ruxandinê. Hişmendîya wan dewletan ne tenê li dijî Kurd e, her wiha li dijî jinan e jî.
Hişmendiyên wek olperestî, neteweperestî, zayendperestiyê, yekane îdeolojiyên ku dewletên wek Tirkiye, Îran, Iraq û Sêrîyeyê li ser piyan dihêlin, wan diparêzin û xwedî dikin. Ji ber wê jî şîdeta li ser jinan hişmendî ye. Her çi qas qeyrana dewletên Tirkiye, Îran, Iraq û Sûriyê kûr dibe, ew qas jî ev dewlet rê û rêbazên olperestî, neteweperestî û zayendperestiyê bi peş dixin.
Di bin navê îttîfaqên li dijî Kurd de, êrîşên xwe li Kurdistanê zêde kirin. Her du dewlet (Tirkiye-Îran) siyaseta xwe ya navxweyî û ya li derve li ser stratejiya şidet û erîşkariyê ava kirine û îro êdî dewletên mîlîtarîst in. Polîtîkayên Tirkiyê û Îranê xwe dispêrin malbatê. Her du rejîm malbatê wek dewleteke piçûk digrin dest û malbat bi hemû têkiliyên civakî û siyasî bi dewletê ve hatiye girêdan. Di nava malbatê de mêr bûye siya dewletê, jin jî bûye siya mêr, yanî hevser, bav û bira.
Di mînakên dîrokî de pir hatîye dîtîn ku dewlet di demên şer de stratejiyên taybet li ser civakê dimeşînin. Wek ku îro di şerê Rojhilata Navîn de tê dîtin. Ji bo berjewendiyan pewîstiya dewletê bi teslîmgirtin û kontrolkirina civakê heye. Dewletên totalîter, dixwazin malbatên totalîter ava bikin. Bi vê stratejiye jî dixwazin xwe mezin bikin. Dewleta Tirk dixwaze bi dagirkirina Bakur, Başûr û Rojavayê Kurdistanê vê xeyala xwe pêk bîne. Ji ber ku pewistiya dewleta mezin, bi nifûsa mezin û artêşa mezin heye. Serokê Dewleta Tirkiyeyê banga jinên Tirk dike û dibeje „terorîst 10-15 zarokan tînin dinyayê, divê jinên me jî ew qas zarokan çêbikin“. Vê yekê ji bo jinên Kurd dibêje û jinên Kurd wek terorîst bi nav dike.
Dewleta Tirk li Bakurê Kurdistanê di bin navê rewşa awarte de, bi dehan navend, mal û komeleyên jinan qedexe kirin. Bi hezaran jin ji kar avêtin û avêtin zîndanan. Çendîn hevşarêdar û hevserokên jin yên partî û rexistinan dîl girtin. Bi siyaseteke taybet jî teşvîqî sûçên destdirêjiyê dike û ji aliyê din ve jî cezayên destdirêjkeran kêm dike.
Dewleta Îranê jî bi şewazekî sistematik Rojhilatê Kurdistan di rewşa awarte de dihele. Jixwe dewleta Sûrî edî ketîye di nava rewşa man û nemanê
Dewleta Iraqê jî bi yasayên nû dijberiya xwe ya li dijî jinan bi pêş dixe. Herî dawî fermîkirina zewaca bi temenê piçûk ve mafê sûce mirovahiyê rewa dibîne. Jixwe dewleta Iraqê yasayên xwe li ser dijîtiya jinan ava kiriye.
Rejîma serdestîya mêrê Kurd jî şikest
Wek dewletên navçeyê li Başûrê Kurdistanê jî edî siyaseta serdestiya mêr ketiye qonaxa têkçûyînê. Sîstema serdestiya mêr li Başûrê Kurdistanê jî, xwe dispêrand olperestî, netewperestî û zayendperestiyê. Sîyaseta serdestiya mêr piştî referendûmê edî ber bi dawaiyê ve hatiye. Pirsgirêkên aborî û siyasî yên li herêmê dibin sedemên zêdebûna şîdeta li ser jinan. Di rewşa bêaramîbûyîna siyaseta Başûrê Kurdistanê de herî zêde jin zerarê dibînin. Ji aliye din ve jî, li Başûrê Kurdistan ji bo jinan derfet çebûne ku jin edî xwe wek hêzeke sererastkirina sîyaseta serdestiya mêr bibînin û li Başûrê Kurdistanê edî pergala demokrasiye pêşbixin.
Berxwedana Jinên Kurd Zindîyê
Li Rojhilata Kurdistanê bala jinan ji bo azadiyê pêş ketiye. Li aliyekî ezmûnên jinan yên dîrokî, li aliyê din jî, bandora şoreşa jinan ya Rojava zîndîbûyînek di nava jinên Rojhilata Kurdistanê de ava bûyê. Legerînên xwebirêxistinkirinê derdikevin peş. Daxwaza beşdarbûyîna jinan di siyaseta Rojhilata Kurdistanê de jî bi peş dikeve.
Li Rojavaya Kurdistanê têkoşîna jinên Kurd êdî gîhîştiye qonaxa herî bilind a azadiya jinan. Ev serkeftin edî ketiye asta Sûrîya Bakur. Jinên Kurd edî li gel xwe, jinên Ereb û Sûryaniyan jî dikin rêya azadiyê. Bi pêşengtîya azadiya jinan ber bi Sûriyeke demokratîk ve diçin.
Li Bakûrê Kurdistanê rixme hemû zordarîya dewleta Tirk, jin bi israr peşengtiya siyaset û civakê dikin. Berxwedan ne tenê li kolanan pêk tê. Her wiha bi hezaran jinên dîlgirtî di zîndanên Tirkiyeyê de berxwedaneke mezin dane û didin. Ji aliyê xweparastinê ve jî, jinên gerîla bi lehengiyên mezin Kurdistanê û azadiya jinan diparêzin.
Dem dema jinên Kurd e
Jinên Kurd li hemû qadan li hemberî kiryarên antîdemokratîk, bi avayeke rêxistinî berxwedana xwe bilind dikin.
Li Rojhilata Navîn di nava tevgerê jinan de herî zêde tevgera jinên Kurd balê dikşîne û dibe ku tevgera jinên kurd li Rojhilata Navîn heta li cîhane bibe tevgera pêşeng.
Niha dîrokê derfeteke gelek girîng daye jinên Kurd ku wan dewletên dagirkerên jinan û Kurdistanê yên wek Tirkîye, Îran, Iraq û Sûriyê bi hêza xwe demokratîk bikin.
Ji bo vê jî jinên Kurd pewîst e, mil bi mil hev kar bin û yekîtîya xwe ya demokratîk ava bikin. Heger usa be tu asteng tunin ku sedsala 21emîn bibe sedsala azadîya jinên Kurd
Komîsyona Jinan ya KNKê
24 Mijdar 2017
SORANI
لهسهر دهستی ژنانی کورد هێزی سەد ساڵی پیاوان شکێنرا
ڕۆژی 25 نۆڤهمبهر، رۆژی بهرانگاربونهوهی توندوتیژییه بهرامبهر به ژنان، ئهم رۆژه بیرهێنانهوهی ئهو ههموو ژنانهیه که ژیانی خۆیان له پیناوی ئازادی، دیموکراسی و دادپهروهری دانا.
بەداخەوە لە سەدەی 21یشدا ژنان لە سەرانسەری دنیادا رووبەڕووی توندوتیژیی سیستماتیک ئەبنەوە.
لە کۆنەوەو تا رۆژی ئەمرۆش، هەر رۆژ، هەر دەقە، توندورتیژی لەبەرامبەر ژنان پەیڕەو ئەکرێت.
له مێژووی شهڕ و توندوتیژیدا ههمیشه ژن و منداڵ بونهته ئامانج، توندوتیژی بهرامبهر به ژنان کێشهیهکی سیستهمی سهپێنراوی پیاوانهیه. ئهمرۆ یهکێک له ههره دژوارترین شهڕی سهدهیهک له کوردستان و له ڕۆژههڵاتی ناوین بەڕیوەئەچێت. هەموو ئەو دەولەتانەی لە ولاتی ئێمەو رۆژهەڵاتی ناوەڕاست شەڕی دەسەڵاتداریی بەێوەئەبەن، کەوتنە ناو قەیارنی قوولەوە. لەو شەڕانەدا دەولەتانی وەک تورکیاو ئێران و سوریا و ئێراق کە لەسەر بنەمای دەسەلاتداریی پیاوان دامەزران، گەیشتنە قۆناغی مان و نەمان.
ژنان ڕژێمی داعشیان تێکشکاند
گەڵێک دەولەت ئەیانویست لە رێی داعش هێزە توندڕەوەکانی ترەوە له کوردستان و ڕۆژههڵاتی ناوهڕستدا بە هێرشکردنە سەر ژنان کۆمەڵگە تێکبشکێنن.،. بهڵام ئەو سیاسەتە سهرنهکهوت. ههرچهنده داعش وهک سیمبولی هێزی پیاوان له لوتکهدا بوو بهڵام به بهرگریکدرنی ژنانی کورد که له دهستپێکهوه و تا سهرکهوتنهکانیان له کۆبانی و پاشان لە ڕهقه، ئیدی داعش شکێنران.
ئێمه بینیمان له 2014 دا چ تاوانێک بهرامبهر به ژنانی ئێزدی کرا، که له ڕاستیدا تێکشاندنی مرۆڤایهتی بوو له سهدهی 21 دا. بهڵام ژنانی ئێزدی به هێزی خۆیان بهشداریان لەڕزگارکردنی ڕهقهدا کردو، تۆڵهی ژنانی ئێزدیان کردهوه.
ئیتر کاتی تێکشاندن و لهناوبردنی ڕژێمی داگیرکارانه
جۆن هێزی ڕێکخراوهیی ژنانی کورد داعشیان تێکشکاند، بهم شێوهیه ژنانی کورد ئهمرۆ دهتوانن به ئاوادانکردنهوهی یهکێتی ژنانی کورد ووڵاتانی داگیرکەری وهک تورکیا، ئیران، ئێراق و سوریا به تێکۆشانی خۆیان تێکبشکێنن. ئیدی ئهو ووڵاتانه هاتنه قۆناغی ڕووخاندن. شهڕی ئهو ووڵاتانه به تهنیا دژی کورد نیه، بەڵکو دژی ژنانیشه.
لهژێرناوی ڕێکهوتن له دژی کورد، هێرشی خۆیان له کوردستان زیاد کرد، ههردوو دهوڵهتی تورکیا و ئێران سیاسهتی ناوخۆ و دهرهوهیان لهسهر ستراتیژی توند و تیژی و هێرشکردنه بنیات ناوە و ئهمرۆ ئیدی وڵاتانی میلیتارین. تورکیاو ئێران خێزانیان کرۆتە دەولەتێکی بچووک. ههر دوو ڕژێم دهست بهسهر خێزانهکاندا دهگرن. وهک سیاسهتی دهوڵهتیی له ڕێگای ماڵباتهکانهوه تيکهڵ دهبن. له ناو خێزاندا پیاو بۆته کۆیلهی دهوڵهت، ژنیش بۆته کۆیلهی پیاو.
لهلاپهڕهکانی مێژوودا زۆرجار هاوتووه و دهبینرێت ئهو دهوڵهتانه دهمێننهوه که شهڕی ستراتیژیهتی تایبهت بهرامبهر کۆمهڵگه درێژه پێدهدهن. وهک ئهمرۆ له شهڕی ڕۆژههڵاتی ناوراستدا دهبینرێت. بۆ بهرژهوهندیهکانی دهوڵهت و بۆئەوەی دهوڵهت مهزن بکهن پێویست کۆنترۆل کردنی جڤاک ههیه.. دهوڵهتی تورکیا به خهیاڵێ خۆی دهیهوێت باکور، باشور و ڕۆژئاڤای کوردستان داگیربکات. لهبهر ئهوهی دهوڵهتی گهوره پێویستی بە دانیشتوانی زۆر و سوپای مهزن ههیه. سهرۆکی دهوڵهتی تورکیا بانگهێشتی ژنانی تورکیا دهکات و دهڵێت ( تێرۆریستان 10 بۆ 15 زارۆک دههێننه دنیاوه، ژنانی ئێمهش ئهوهنده زارۆک دروست بکهن) ، یهکێکی تر ژنانی کورد به تێرۆریست له قهڵهم دهدات.
دهوڵهتی ئێران به شێوازێکی سیستهماتیکی له ڕۆژههڵاتی کوردستان بارودۆخی ئێستایان له خراپیدایه. ههروهک دهوڵهتی سوریا که بهشێوهیهکی کرداری له مان و نهماندان.
دهوڵهتی ئێراق به دانانی یاسا نوێکانی دژایهتی بهرامبهر ژنان دهکات، که دواجار بهفهرمی کردنی به شودانی منداڵی تهمهن بچوک به یاسایی دهکات، ئەمەش تاوانێکه دژی مرۆڤایاتی له ئێستهدا.
ڕژێمی دهستهلاتی پیاوانی کورد شکست ئههێنێ
وهک دهستهڵاتی ناوچهیی له باشوری کوردستان چیدی سیاسهتی هێزی پیاوان کهوتۆته قۆناغێکی تێکچون. سیستهمی سهرکردایهتی پیاوان له باشوور له نهژادپهرستی، نهتهوهپهرستی و ڕهگهزپهرستی هێناوهته کایه. له سیستهمی دهستهڵاتی پیاواندا پاش ڕێفراندۆم ئیتر کاتی لێپرسینهوهیە. كێشهکانی ئابوری و سیاسی له ههرێمدا کاریگهری زۆرتر دهخولقێنێت لهسهر زیاتربوونی توندو تیژی لهسهر ژنان. له بهرههمیێنانی ئهم ڕهوشهی ئێستای باشووردا ژنان زورترین زیان و زهرهرمهندییان بهردهکهوێت. له باشوور بۆ ژنان دهرفهتێک دروست بووه که وهک هێزێکی سهرڕاستی سیاسی بهرامبهر دهستهلاتی پیاوان خۆیان ببینن و له باشوور ئیدی پهره به پێشخستنی دیموکرا تی بدهن.
بهرخودانی ژنانی کورد زیندووه
له ڕۆژههڵاتی کوردستاندا خەباتی ژنان له پێناوی ئازادی دا له گهشهکردندایه. له بارهی ئهزمونی ژنان له مێژوودا ، دهربارهی چهندین شتی تر، کاریگهری شۆڕشی ژنانی ڕۆژئاڤا له زیادبوندایه که زیندووبونهوهی ناوی ژنه که بهرهو پێشکهوتن دهچێت له ڕۆژههڵاتی کوردستان.
له ڕۆژئاوای کوردستان تێکۆشانی ژنانی کورد گهشتۆته قۆناغێکی بڵند له ئازادی ژناندا.
ئهم سهرکهوتنه گەیشتە ئاستێکی باڵا له باکوری سوریا. ژنانی کورد له نێوان گهلی خۆیاندا، ژنانی عهرهب و سورییهکان که له ماوهی ئازادی ژناندا. به پشتگیری ژنان سوریای دیموکرات دروست بوو.
له باکوری کوردستان وله سهرتاسهری دهوڵهتی تورکیا ژنان به پيداگری و پشتیوانی سیاسیهتی جفاکی دهکهن. بهرهنگاربونهوهی تهنیا له شهقامهکاندا نیه بهڵکو ههزاران ژن که له زیندانهکانی تورکیاوه بهرخودانی مهزن دهکهن له پێناوی ئازادی ژنان . لهلایهکی ترهوه ژنانی گهریلا بۆ پاراستنی کوردستان و ئازادی ژن لە تێکۆشاندان.
سهردهمی ژنانی کورده
خەباتی ژنانی کورد کاریگهره لەسەر لێپرسینهوه بهرامبهر به قهیرانی دژه دیموکراتی. به ڕێگاو ڕێخستنهکانی خۆیان بهرخودانی بڵند دهکهن.
له ڕۆژههڵاتی ناوهڕاستدا لهناو بزوتنهوهی ژناندا زۆرترین چالاکی لهم بزوتنهوهیهدایە کە سەرنجراکێشەوە. بزوتنهوهی ژنانی کوردی بۆ ڕۆژههڵاتی ناوین و سهرانسهری جیهان بونهته پێشهنگ.
له ئيستهدا دهرفهتێکی مێژوویی زۆر گرنگ ههیه بۆ ژنانی کورد که بۆ دیموکرازهکردنی کۆمەڵگەو رێکخستنی ژنانی ژێر دەسەڵاتی دهوڵهته داگیرکەرەکانی کوردستان وهک تورکیا، ئێران، ئێراق و سوریا. لەم چوارچێوەیەدا پێویسته ژنانی کورد ههموو بهیهکهوه کار بکهن بۆ به دیهێنانی یهکێتی دیموکراتی.
ئهگهر ئاستهنگهکان بشکێنین ئهوه سهدهی 21 دهبێته سهدهی ئازادی ژنانی کورد.
کۆمسیۆنی ژنانی کۆنگرەی نەتەوەیی کوردستان –ك.ن.ك